Als je snelle, energieke stukken zingt, klinkt het lekker als je de noten aanzet met kleine accenten. Op die manier benadruk je het ritmische karakter van de muziek. Deze ‘percussieve’ manier van zingen, staat tegenover de klassieke manier van legato zingen.
Legato
De term legato kom je veel tegen in de klassieke muziek. Het houdt in dat de noten met elkaar worden verbonden, zodat er geen ruimte zit tussen de noten. Maar het begrip legato houdt tegelijkertijd in dat de noten hun volume behouden, zodat er een doorgaande klank ontstaat. Je zou het legato spelen als volgt grafisch kunnen weergeven:
Sommige instrumenten zijn meer geschikt om legato te spelen dan andere. Een viool en een orgel zijn bijvoorbeeld erg geschikt om legato te laten klinken. Een clavecimbel en een marimba zijn veel minder geschikt voor legato, omdat daar de klank snel wegsterft. Percussie-instrumenten, zoals een bekken of een trommel, klinken eveneens niet legato.
Percussief
In de jazz wordt er niet veel legato gespeeld. Jazz-musici geven de voorkeur aan een manier van spelen waarbij het ritme sterk naar voren komt. De contrabas bijvoorbeeld wordt in de jazz niet gestreken, maar geplukt. De noten klinken hierdoor sterk aan het begin, en ze sterven daarna snel weg. Je zou dit als volgt weer kunnen geven:
Er bestaat voor deze manier van spelen geen algemeen gangbare term. Ik noem het meestal ‘percussief’ spelen, omdat het ritme van de noten erdoor wordt benadrukt. Een goede alternatieve manier om het aan te duiden is met ‘verend’ of ‘stuiterend’ (‘bouncing’ zou je in het Engels zeggen), omdat het voelt alsof de klank van de noten na de aanslag wegspringt.
Zingen
De menselijk stem is een flexibel instrument. Je kunt er zowel legato als percussief mee zingen. Stel dat je I got rhythm van Gershwin legato zingt. Elke noot behoudt dan zijn volume tot de volgende noot begint. Dat zouden we als kunnen weergeven:
Als we I got rhythm legato zingen, komt het ritme niet sterk naar voren. Een percussieve manier van zingen is in dit stuk veel aantrekkelijker. Elke noot begint luid en wordt daarna zachter. De aandacht gaat zo naar het begin van elke noot. Dat ziet er als volgt uit:
Staccato
Overigens is het goed om hier nog even het staccato te noemen. In de klassieke muziek wordt legato veelal tegenover staccato gezet. Staccato houdt in dat de noten kort worden gemaakt, zodat er lege plekken ontstaan tussen de noten. Dat ziet er dus als volgt uit:
Staccato zingen is in de lichte muziek geen goed alternatief voor het percussief zingen. In een melodie die tekst heeft, klinkt het over het algemeen raar als de noten staccato wordt gemaakt. De melodie klinkt dan verbrokkeld en amechtig.
Notatie
Zoals gezegd is er geen gangbare term voor het percussief zingen. Er bestaat daarom ook geen gangbare notatie om het in de muziek aan te duiden. Het meest in de buurt komt nog het noteren met accenten:
Maar in de praktijk moet je als arrangeur erop vertrouwen dat er percussief gezongen wordt, gewoon omdat de zangers en de dirigent aanvoelen dat dat bij de stijl hoort.