Intonatie van de grote terts
Je hoort regelmatig zangers en dirigenten beweren dat een grote terts laag moet worden geïntoneerd. Die redenatie gaat als volgt. De moderne instrumenten die we gebruiken zijn gelijkzwevend gestemd. In dat systeem klinkt een grote terts hoger dan de reine grote terts die volgt uit de boventonenreeks. Een mooie reine grote terts klinkt dus lager dan de gelijkzwevende terts en dus moeten we grote tertsen laag intoneren. Volgens dezelfde redenatie zouden we kleine tertsen hoog moeten intoneren.
Om het tellen van de zangers te verbeteren, heb ik klapoefeningen ontwikkeld. Deze canons zijn bedoeld om uit het hoofd te doen. Je traint er niet zozeer het van blad lezen mee, als wel het visualiseren van de verschillende tellen in de maat.
De maatsoort die verreweg het meeste voorkomt in pop en jazz is de vierkwartmaat. Maar muzikanten kiezen de notenwaarden soms op een onhandige manier, zodat de backbeat niet klopt. Volgens drummers bestaat de backbeat uit accenten op de tweede en vierde tel in een vierkwartsmaat. Als je een muziekstuk gaat noteren, moet je de notenwaarden dus zo kiezen dat de twee en de vier samenvallen met de backbeat.
Er bestaan in Nederlands heel wat koren waarin alleen vrouwen zingen. Als arrangeur sta je daarom regelmatig voor de uitdaging om te schrijven voor enkel sopranen en alten. Hoe doe je dat? Kun je met een vrouwengroep een arrangement voor mannen eenvoudigweg een octaaf hoger zingen? En werkt de zetting dan min of meer hetzelfde, ook al klinkt het heeft een octaaf hoger? Of gelden er andere regels voor het arrangeren voor vrouwen?
Homofone arrangementen zijn waardevol om te doen met een koor. In zulke bewerking zingen alle zangers tekst op hetzelfde moment. Dat maakt dat er een sterke connectie is tussen de zangers en dat het koor als geheel op het podium krachtig overkomt. Hieronder zet ik de voordelen van homofone stukken op een rij.
Als docent ben ik betrokken bij verschillende studies koordirectie, onder andere bij Balk en op de conservatoria van Tilburg en Rotterdam. De laatste tijd gebruik ik bij die lessen regelmatig een nieuwe werkvorm. In plaats van dat de studenten beurten krijgen van tien of vijftien minuten waarin ze voor het koor staan, zit de groep in een cirkel en krijgen de studenten mini-beurten, waarin ze telkens een paar minuten werken met de groep. Hieronder laat ik zien hoe die lesvorm eruit ziet.