Technieken voor reharmoniseren

Reharmonisatie is het veranderen van de akkoorden die oorspronkelijk bij een nummer horen. Reharmonisatie wordt veel toegepast in de jazz en veel minder in de popmuziek. De meeste technieken voor reharmoniseren leveren dan ook een jazzy klank.

Bij reharmoniseren heb je eindeloos veel mogelijkheden. Als beginnend arrangeur zie je daarom misschien door de bomen het bos niet meer. Daarom staan hieronder zes technieken die je kunt gebruiken om nieuwe akkoorden te bedenken. De technieken lopen op in complexiteit.

In de voorbeelden op deze pagina gaan we steeds uit van het volgende basale schema:
|   C   |   F   |   DM   |   G7   |   C   |

1 Maak de akkoorden rijker met toevoegingen

Zet de drieklanken om in vierklanken, door bijvoorbeeld een septiem of een none toe te voegen:
|   C9   |   F^   |   DM7   |   G7   |   C   |

Maak eventueel vijfklanken van de akkoorden, door er bijvoorbeeld een septiem, none of sext aan toe te voegen:
|   C^9   |   F96   |   DM79   |   G76   |   C96   |

Met name in een dominant-septiem-akkoord passen veel toevoegingen. Daarin kun je bijvoorbeeld in plaats van een 9 een <9 of een >9 toevoegen:
|   C   |   F   |   DM   |   G7<9  |   C   |

2 Verander de terts of de kwint van het akkoord

Een andere manier om akkoorden te wijzigen is akkoordtonen te veranderen. De terts kun je bijvoorbeeld veranderen in een sus4:
|   C   |   F   |   DM   |   G7sus4  |   C   |

Andere mogelijkheden zijn het veranderen van een kwint in een verminderde of overmatige kwint:
|   C   |   F   |   DM<5  |   G7   |   C   |
|   C   |   F   |   DM   |   G7>5  |   C   |

3 Plaats een akkoord dat leidt naar een bestaand akkoord

Voor de technieken 3 en 4 kijken we naar veelvoorkomende akkoordovergangen. In de jazz-muziek lossen akkoorden regelmatig op naar het akkoord dat een kwint hoger liggen. Anders verwoord: akkoorden volgen elkaar regelmatig op volgens de kwintencirkel (tegen de klok in). Die kennis kun je gebruiken om akkoorden te bedenken bij het reharmoniseren.

In het schema staat F vóór DM, hoewel dat akkoord volgende de kwintencirkel niet leidt naar DM. Een akkoord dat wél naar DM leidt is AM. Je kan F daarom vervangen door AM:
|   C   |   AM   |   DM   |   G7   |   C   |

Je kunt F ook vervangen door A7, omdat dat akkoord eveneens leidt naar DM:
|   C   |   A7   |   DM   |   G7   |   C   |

Op dezelfde manier kun je DM vervangen door D7, omdat die eveneens leidt naar G:
|   C   |   F   |   D7   |   G7   |   C   |

Het akkoord C kun je vervangen door C7, omdat die een dominant-functie heeft voor F:
|   C7   |   F   |   DM   |   G7   |   C   |

4 Plaats een akkoord dat logisch volgt op een bestaand akkoord

In het schema staat DM na F, hoewel dat akkoord volgens de kwintencirkel niet volgt op F. Het akkoord dat wél kan volgen op F is B@. Je kunt DM daarom vervangen door B@,,:
|   C   |   F   |   B@  |   G7   |   C   |

5 Vervang een akkoord door twee akkoorden

In plaats van een akkoord te vervangen, kan je ook een akkoord invoegen. Op de plek waar er oorspronkelijk één akkoord klinkt, komen er dan twee akkoorden. Het akkoord dat je invoegt, kan je afleiden met een van de voorgaande technieken. Het invoegen van akkoorden geeft enorm veel mogelijkheden. Hieronder staan wat mogelijkheden.

Je kunt C vervangen door C en C7, omdat dat laatste akkoord leidt naar F:
|   C   C7   |   F   |   DM   |   G7   |   C   |

Het is dan muzikaal bevredigend hetzelfde te doen met F, zodat er enige symmetrie ontstaat:
|   Csus4   C   |   Fsus4 F   |   DM   |   G7   |   C   |

Een akkoord dat leidt naar C is GM. Je kunt C daarom vervangen door GM en C. In dit geval werkt een mineurakkoord beter dan een majeurakkoord:
|   GM   C   |   F   |   DM   |   G7   |   C   |

Je kunt F vervangen door F en B@, omdat B@ na F komt in de kwintencirkel:
|   C   |   F B@   |   DM   |   G7   |   C   |

Je kunt DM vervangen door AM en DM, omdat AM vóór DM komt in de kwintencirkel:
|   C   |   F   |   AM   DM   |   G7   |   C   |

Of je kunt DM vervangen door A7 en DM:
|   C   |   F   |   A7   DM   |   G7   |   C   |

Op dezelfde manier kun je G7 vervangen door D7 en G7:
|   C   |   F   |   DM   |   D7   G7   |   C   |

Als je DM al hebt vervangen door een D7, dan kun je G7 vervangen door DM7 en G7:
|   C   |   F   |   D7   |   DM   G7   |   C   |

Een mogelijkheid die veel wordt toegepast is om het dominant-akkoord op de vijfde trap (G7 in dit geval) te vervangen door een sus4-akkoord en zijn oplossing:
|   C   |   F   |   DM   |   G7sus4   G7   |   C   |

Het slot-akkoord C ten slotte kun je eventueel op dezelfde manier vervangen door een sus4-akkoord plus oplossing:
|   C   |   F   |   DM   |   G7   |   Csus4   C   |

Meerdere akkoorden splitsen

Als je op één plaats in het akkoordenschema een akkoord hebt gesplitst in twee akkoorden, kan je dat op andere plaatsen ook doen, zodat de snelheid van de akkoordwisselingen constant blijft. Als je voor elk akkoord in het schema de tussendominant plaatst, ontstaat het volgende schema:
|   C   C7/E   |   F   A7   |   DM   D7/F#   | G7sus4   G7   |   C   |

Met al deze tussendominanten ontstaat een stuwend schema, dat bluesy aandoet.

Als je voor elk akkoord in het schema het akkoord plaatst dat in de kwintencirkel vóór het volgende schema staat, maar als je de akkoorden in overeenstemming houdt met de toonsoort, ontstaat het volgende:
|   C   C^   |   F   AM7   |   DM   DM7   | G7sus4   G7   |   C   |

De sfeer die zo onstaat is lieflijker dan in de vorige variant.

6 Tritonus-vervanging

Tritonus-vervanging houdt in dat je een dominantakkoord vervangt door hetzelfde akkoord een tritonus lager. (Een tritonus is een overmatige kwart, letterlijk staat de term voor drie hele tonen.)

Het G7-akkoord kun je vervangen door een akkoord dat een tritonus lager, dus door D@7:
|   C   |   F   |   DM   |   D@7   |   C   |

Een tritonus-vervanging werkt vooral goed als de akkoorden voldoende jazzy klinken door toevoegingen:
|   C^9   |   F796   |   DM79   |   D@79>11   |   C69   |

Technieken combineren

Alle technieken die hierboven staan kun je natuurlijk combineren. Een akkoord kun je bijvoorbeeld toevoegingen geven (techniek 1) én een sus4 (techniek 2):
|   C   |   F   |   DM   |   G79sus4  |   C   |

Een akkoord kun je vervangen door een ander akkoord (regel 3 of 4) en op dat nieuwe akkoord kun je dan een tritonus-vervanging toegepassen:
|   C   |   E@7   |   DM   |   G7   |   C   |

In het bovenstaande voorbeeld is in eerste instantie F vervangen door de tussendominant voor DM, namelijk A7. Vervolgens is er op dat akkoord weer een tritonus-vervanging toegepast, dus kom je op E@7.

Harmoniseer in overeenstemming met de melodie

In alle voorbeelden hierboven is geen rekening gehouden met de melodie. Het kan zijn dat de tonen uit de melodie strijdig zijn met akkoorden die je verzonnen hebt. In dat geval moet je dus op zoek naar een alternatieve reharmonisatie.