Bij het repeteren heb je als dirigent veel te doen. Allereerst moet je natuurlijk van een stuk de noten instuderen, maar daarbij moet je de balans bewaken, de uitspraak mooi maken, een goede koorklank verkrijgen, voorkomen dat de zangers gaan haasten, zorgen voor een goede intonatie, en daarbovenop nog zorgen dat de zangers vanuit het hart zingen, zodat de muziek expressief wordt.
Volgorde
In het repeteren zit over het algemeen een logische volgorde. Je studeert eerst de noten in, als de noten redelijk zitten ga je werken aan het afstemmen van balans, klank en intonatie, en als laatste ga je bezig met expressiviteit.
Het komt nog wel eens voor dat dirigenten de volgorde bij het repeteren husselen. Als de noten nog niet goed gekend zijn, vraagt zo’n dirigent bijvoorbeeld aan het koor om beter te intoneren. (Terwijl de noten niet slecht geïntoneerd worden, maar de zangers nog twijfelen over welke noot ze moeten zingen.) Of zo’n dirigent vraagt aan het koor, terwijl de ritmes nog niet goed zitten, om niet te gaan haasten.
Pyramide
Ik heb een poging gedaan om de onderwerpen die je als dirigent moet behandelen in repetities te ordenen. Deze hierarchie van het instuderen heeft drie fases. In de eerste fase studeer je de noten, zoals toonhoogtes, ritmes en tekst. In de tweede fase is het afstemmen en afwerken. Dat gaat over onderwerpen als balans, klank, timing en intonatie. In de derde fase wordt de muziek op een meer abstract niveau benaderd, en ga je de zangers vragen om werkelijk expressief te zingen en een lekkere groove te maken.
Hieronder staan de drie fases in een schema:
Het idee is dat je een fase af moeten hebben gewerkt voordat je kunt beginnen aan een bovenliggende fase. Dus je moet van een gedeelte alle noten hebben ingestudeerd, voordat je de muziek in details kunt gaan afwerken.
Met het schema is niet bedoeld te zeggen dat je van een heel nummer eerst alle noten moet instuderen, en dan pas kunt gaan afwerken. Je kunt er prima voor kiezen om van één enkele bladzijde de drie fases te doorlopen, zonder dat je de rest van het stuk hebt gerepeteerd. Het gaat erom dat je van elke passage goed in de gaten moet houden dat je op het juiste niveau repeteert.