Waarom zakt een koor? Dat is een intrigerende vraag. Waarom komt het zoveel meer voor dat een koor zakt, dan dat een koor stijgt? Waarom kost het zelfs gevorderde koren zoveel moeite om op toon te blijven? Waarom kan het zo frustrerend zijn om te werken aan zuiverheid?
Dat een koor snel zakt heeft alles te maken met het feit dat zangers af en toe te laag intoneren. Een koor streeft ernaar om zuiver te zijn. Als er ergens in het koor te laag wordt geïntoneerd, zullen de andere zangers proberen de samenklanken zuiver te maken, en zullen dus ook iets te laag gaan intoneren. Dus, elke keer als er iemand te laag intoneert zal het koor als reactie daarop wat zakken. Een koor blijft pas op toon als alle zangers goed intoneren. Je zou kunnen zeggen dat een koor als geheel zo goed intoneert als de zwakste schakel.
Blijft de vraag over: waarom intoneren zangers te laag? Daarop heb ik nog nooit een zinvol antwoord gehoord. Misschien heeft het ermee te maken dat zangers gemiddeld veel lager spreken dan dat ze zingen. En dat er dus vanuit een te lage klank wordt begonnen met zingen.
Complex
Zuiver zingen is complexe materie. Goed intoneren heeft duidelijk te maken met muzikaliteit en met stemtechniek. Maar toch geven die geen garantie voor goed intoneren. Ik ken een boel zangers die conservatorium zang hebben gestudeerd, maar toch matig intoneren. Ik ken ook een heleboel ongeschoolde zangers die fantastisch intoneren. Er zijn zangers die in een koor goed intoneren, maar solistisch ineens matig gaan intoneren. En omgekeerd zijn er ook weer zangers die solistisch prima intoneren, maar in een koor ineens slecht intoneren. Intonatie blijft een moeilijk grijpbaar fenomeen.
Gelukkig kan je als dirigent veel bijdragen aan de intonatie van je koor. Maar daarover een andere keer.