Veel koren staan altijd in dezelfde opstelling van hoog naar laag. Dat is echter niet voor alle situaties de meest handige opstelling. Er zijn bijvoorbeeld opstellingen die akoestisch een beter resultaat geven en er zijn opstellingen die het voor de zangers gemakkelijker maken om goed te kleuren met de andere stemmen.
In de standaard-opstelling van klassieke koren staan de stemmen van hoog naar laag. De hoogste vrouwenstem staat helemaal links, en de laagste mannenstem helemaal rechts:
Deze opstelling is in veel opzichten logisch. Voor de dirigent is het gemakkelijk om de juiste stemgroepen te vinden. De mannen hebben gemakkelijk contact met elkaar, en de vrouwen ook.
Toch is dit voor concerten niet de ideale opstelling. In een zaal komen hoge en lage tonen namelijk op een andere manier door. Hoge tonen zijn voor het publiek beter te plaatsen in de ruimte dan de lage tonen. (Daarom kan een stereo-installatie bestaan uit één bas-speaker in het midden, en twee kleine speakers voor de hoge tonen links en rechts.) Als je dus een goede stereo-werking nastreeft, kan je het beste de hoge stemmen aan de zijkant zetten:
Ook op repetities biedt deze opstelling voordelen. Alle zangers kunnen zo de bassen goed horen, die immers het fundament van de samenklanken vormen. Zeker als er een tekort aan mannen is, is deze opstelling aan te raden.
Door elkaar
Als de zangers de noten goed kennen, hebben ze niet langer de steun nodig van hun stemgroepgenoten. Vanaf dat moment is het mogelijk om de zangers door elkaar op te stellen:
Door zo te staan kunnen de zangers het geheel van alle stemmen beter waarnemen. Voor het werken aan balans, kleur en intonatie is deze opstelling zeer geschikt. Bovendien is het voor de zangers erg leuk om in deze opstelling te musiceren.
Ze horen elkaar nog beter trouwens, als ze in een volle cirkel gaan staan:
Twee rijen
Grote koren worden meestal opgesteld in twee of meer rijen met de mannen achter de vrouwen, zodat alle stemmen de dirigent goed kunnen zien:
Een gemengde opstelling voor zo’n groot koor kan dan zijn:
Fris
Af en toe wisselen van opstelling werkt verfrissend. De zangers staan eens naast iemand anders te zingen, en horen de samenklanken op een andere manier. Probeer hierin dus als dirigent creatief te zijn.