Een typerend kenmerk van jazz is de swing feel. In swing feel worden noten op de tel langer gezongen dan de noten na de tel. Swing feel is in de afgelopen eeuw onderdeel geworden van onze muzikale vocabulaire. Ook in de popmuziek zijn er veel nummers met swing feel. En er zijn zelfs talloze kinderliedjes met swing feel.
Neem als voorbeeld Er zaten zeven kikkertjes. Dit liedje wordt ook gezongen met swing feel, al merk je dat niet meteen. Hier is de eerste regel van het liedje, op een naïeve manier genoteerd:
De noten die hier staan zijn correct, maar ritmisch blijkt er iets niet te kloppen. Als je de noten afspeelt, merk je dat het ‘gevoel’ niet goed is.
Triolen
Een goede manier om de swing feel van het liedje te noteren is met triolen:
De noten die op de tel vallen klinken twee keer zo lang als de noten die tussen de tellen in vallen. De triolen delen elke kwart op in drie gelijke delen. Twee delen gaan dan naar de eerste noot, en één deel naar de tweede noot. Nu heeft het liedje wel het goede ‘gevoel’.
12/8
De notatie met triolen ziet er ingewikkeld uit. Terwijl het zo’n eenvoudig liedje is. Is er geen beter manier om het te noteren? Een mogelijke alternatief is om een 12/8-maat te gebruiken:
Deze versie heeft het voordeel dat er geen triolen in voorkomen. Maar deze versie heeft weer het nadeel dat je niet gemakkelijk ziet waar de tellen liggen.
Oplossing
De oplossing is eenvoudig. De conventie is om een stuk in swing feel als volgt te noteren:
De aanduiding Swing feel aan het begin van het liedje impliceert dat de achtsten ongelijk moeten worden gezongen in een verhouding van (ongeveer) 2:1. Het liedje ziet er nog steeds eenvoudig uit, precies zoals het ‘voelt’.
Meer
Er valt nog veel meer te vertellen over swing feel. Bijvoorbeeld over de ouderwetse manier van noteren, over het afwisselen van swing met niet-swing, over het noteren van complexe ritmes, over swing in hoge tempo, over swing in popmuziek, enzovoorts. Daarover allemaal later meer.