Eerder in dit blog kwam de solfège te sprake. Solfège is het vertalen van noten op papier naar klank. Ook het omgekeerde is voor een dirigent belangrijk; het analyseren van klinkende melodieën en harmonieën. Oftewel, het benoemen en uitschrijven van muziek op je gehoor.
Onder gehoortraining kan het volgende vallen:
Zangers uit de lichte muziek nemen noten ‘van onderen’. Dat wil zeggen dat ze niet meteen de echte toonhoogte zingen, maar er van onderen naar toe glijden. In de jazz wordt dit scooping genoemd. (Scoop is Engels voor schep.)
Sommige zangers maken grote scoops, andere zangers maken kleine scoops. Frank Sinatra bijvoorbeeld maakt grote scoops, en Ella Fitzgerald maakt kleine scoops. Maar alle zangers maken gebruik van deze techniek. Zonder de scoops zou de jazz doods klinken.
Een goede dirigent is in staat om toonsoorten af te leiden van de stemvork. Hoe kan je dat het beste doen? Vanuit de a van de stemvork wil je het liefst zo snel mogelijk springen naar de grondtoon. Maar niet elk interval is even gemakkelijk te treffen. Een stijgende secunde of stijgende kwart is nog wel te doen. Maar een sext treffen of een tritonus, dat is andere koek.
Over sommige toonsoorten kunnen we kort zijn. De toonsoort A (of het nu groot of klein is) is gemakkelijk af te leiden. De grondtoon is de a van de stemvork, het is een kwestie van het zingen van de juist toonladder op a.
Toonsoorten afleiden van de stemvork Meer lezen »
Van fouten kan je leren. Soms kan je van andermans fouten ook leren, zoals bij het dirigeren vaak het geval is. Om de vierslag goed te kunnen beheersen is het zinvol om veelgemaakte fouten te bestuderen, en om op die manier je eigen slagfiguur kritisch tegen het licht te houden.
Hier is nogmaals het slagfiguur van de vierslag. Dit figuur is natuurlijk niet het enige juiste slagfiguur. Maar dit figuur combineert in zich wel veel goede eigenschappen, zoals ik in een eerder bericht het laten zien:
Slechte slagtechniek Meer lezen »
Zoals ik in het vorige bericht meldde ben ik intensief bezig met het tekenen van slagfiguren. Ditmaal aandacht voor de drieslag. Dit is het slagfiguur voor maatsoorten met drie tellen per maat, zoals 3/4 en 3/8.
Hieronder staat de drieslag die geheel legato is. Dat wil zeggen dat de beweging bij alle tipunten afgerond is, om een stromende klank te verkrijgen:
In de afgelopen tijd heb ik getracht de ideale legato vierslag op papier te krijgen. (De vierslag is de slagbeweging die gebruikt wordt als er vier tellen in een maat zitten, zoals in een 4/4-maat. Met de term legato bedoel ik in dit geval dat alle tikpunten vloeiende bewegingen hebben.)
Ik heb geprobeerd zo’n objectief mogelijk slagfiguur te maken, uitgaande van de literatuur over slagtechniek, en mijn eigen ervaring als docent koordirectie.
Slagfiguur voor vierslag Meer lezen »
Als je snelle, energieke stukken zingt, klinkt het lekker als je de noten aanzet met kleine accenten. Op die manier benadruk je het ritmische karakter van de muziek. Deze ‘percussieve’ manier van zingen, staat tegenover de klassieke manier van ‘legato’ zingen.
De term legato kom je veel tegen in de klassieke muziek. Het houdt in dat de noten met elkaar worden verbonden, zodat er geen ruimte zit tussen de noten. Maar het begrip legato houdt tegelijkertijd in dat de noten hun volume behouden, zodat er een doorgaande klank ontstaat. Je zou het legato spelen als volgt grafisch kunnen weergeven:
Percussief zingen Meer lezen »
In een eerder blogbericht kwam de solfège al ter sprake. Ik beargumenteerde daar dat van blad zingen het beste te leren is door alle noten van de toonladder cijfers te geven en door alle noten te relateren aan de grondtoon.
Het bericht eindigde met de volgende twee korte oefeningen:
Het studeren van noten in een koor is meestal niet zo boeiend. Als de zangers niet van blad kunnen lezen, moeten alle partijen los worden aangereikt, en dat duurt vaak lang. Veel dirigenten studeren passages als volgt in. Eerst zingen de sopranen de sopraan-partij en wachten de andere zangers. Dan zijn de alten aan de beurt, en daarna de tenoren en de bassen. Tenslotte zingen alle stemmen samen.
Deze manier van noten studeren maakt een repetitie saai. Toch zijn er vele manieren om dit proces boeiender te maken voor de zangers. Hieronder staan wat suggesties.
Noten instuderen zonder verveling Meer lezen »
Een typerend kenmerk van jazz is de swing feel. In swing feel worden noten op de tel langer gezongen, dan de noten na de tel. De swing feel is in de afgelopen eeuw onderdeel geworden van onze muzikale vocabulaire. Ook in de popmuziek zijn er veel nummers met swing feel. En er zijn zelfs talloze kinderliedjes met swing feel.
Neem als voorbeeld Er zaten zeven kikkertjes. Dit liedje wordt ook gezongen met swing feel, al merk je dat niet meteen. Hier is de eerste regel van het liedje, op een naïeve manier genoteerd:
